|
Tekst ten jest skierowany do absolutnie początkujących muzyków lub po prostu osób
zaciekawionych tematem "muzyki trackerowej". Postaram się wyjaśnić kilka terminów
związanych z trackerami i muzyką na nich "produkowaną" :)
Czym jest tracker? Najprostsza odpowiedź to: "Jest to program do tworzenia muzyki".
Tak samo jak "edytor tekstu to program do pisania". Jednak po takiej definicji wątpię
by ktokolwiek niewtajemniczony wiedział o co chodzi. W sumie jako użytkownik komputera mogłeś się spotkać
z dwoma rodzajami programów do tworzenia muzyki (mówię teraz o programach gdzie komponujemy muzykę,
nie o programach do tworzenia próbek czyli sampli).
Pierwsze to programy typu "każdy umie" czyli wszelakiego rodzaju "Magix Music Makery", "Beaty" itp, itp.
Czyli software, na którym największe beztalencie stworzy hicior. Czy aby na pewno? Chyba nie.
Logika tych programów to przeciąganie obrazków oznaczających poszczególne próbki na ścieżkę w celu
późniejszego odtworzenia ich jako "całości". Osoba używająca takiego programu będzie nazywać siebie
"muzykiem" i "kompozytorem", a tak naprawdę jej rola sprowadza się do układania sampli jak klocków LEGO.
Czy to można nazwać muzykowaniem? Nie sądzę. Wytłumaczenie jest proste - muzyka, którą stworzysz w
ten sposób nie będzie tak naprawdę twoim dziełem. Bo kto tak naprawdę przygotował te dźwięki? Odpowiedz sobie sam.
Natomiast drugim rodzajem programów jakie możesz spotkać to trackery (track - ścieżka). Programy,
za pomocą których stworzysz prawdziwą muzykę, choć będziesz musiał włożyć w to sporo pracy. Zasady
działania w teorii są proste. Po prostu wstawiasz nuty w ścieżce, a potem przypisujesz do każdej nutki
odpowiednią próbkę (sampla) i ....muzyka gra :) Brzmi bardzo prosto ale trzeba się pomęczyć,
aby nasze "cudo" ładnie brzmiało. Do dyspozycji mamy całą listę efektów takich jak Volume Slide,
Vibrato, Retriger Note... Ich pełną listę oraz opis znajdziesz w instrukcji do trackera.
Możesz także manipulować głośnością dla każdej ścieżki oddzielnie i w dowolnym momencie
zmienić głośność w zakresie 00 - 64. Takich możliwości nie daje żaden chyba program typu "każdy umie":).
Ponadto możesz każdego sampla przekształcić w instrument i edytować na wiele sposobów.
Np. Zmienić głośność sampla, ustawić panning (czyli balans) ustawić zapętlanie,
filtry (Impulse Tracker) i tak dalej... Wszystke parametry zależą od trackera.
Najpopularniejsze trackery to nieśmiertelny Fast Tracker oraz depczący po piętach Impulse Tracker.
Tuż za nimi Mad Tracker i inne klony. Na amigę niepowtarzalny Pro Tracker.... a formaty plików??
Dla Fast Trackera .xm , dla Impulse Trackera .it, dla Mad Trackera .mt2... w sumie większość trackerów
ma swój oddzielny format jednak może poradzić sobie także z importem innych formatów.
W tej części artykułu chciałbym pokazać "jak stworzyć pierwszy utworek w trackerze". Jako trackera
użyję darmowego MODPlug Tracker'a dostępnego na stronie www.modplug.com.
Tam znajdziesz także MODPlug Player
czyli odtwarzacz modułów (moduł - utwór stworzony w trackerze).
Obsłuży on formaty .xm, .it, .mod, .s3m oraz inne mniej znane i rzadziej używane.
Do modułów z Mad Trackera można używać WinAmpa z zainstalowanym plug-inem ze strony mad trackera
(stronkę znajdziesz wpisując w wyszukiwarce "Mad Tracker". Do wyszukiwania polecam www.google.pl).
!UWAGA!
Do odtwarzania modułów nie używaj WinAmpa!! Co prawda wersja 2 obsłuży moduły, ale strasznie je kaleczy i źle obsługuje.
Po ściągnięciu MODPlug Trackera możemy zacząć pracę. Otwieramy trackera. Z menu File wybieramy New>XM
(W ten sposób utworzymy moduł w formacie Fast Trackera czyli .xm).
Po wykonaniu tej operacji pojawi się okienko ->
Możemy tu ustawić opcje takie jak Tytuł utworu (Song Title), Efekty takie Reverb (pogłos)
Surround (tego chyba nie trzeba tłumaczyć prawda?) Bass Expansion oraz Graphic Equalizer.
Resampling ma 4 opcje - No Resampling, Linear, Cubic Spline i High Quality. Najlepiej wybrać High Quality.
(Dla najwyższej jakości próbkowania). Nad Resampling mamy Song Type tam możemy jeszcze raz wybrać format
oraz ilość kanałów. W dolnej części mamy możliwość mixowania utworu (głośność i panning/balans poszczególnych kanałów)
oraz wczytanie pluginów. Jest także miejsce na ustalenie tempa oraz prędkości,
ale takich zmian będziemy dokonywać w oknie pattern editor, które omówię za chwilę.
Między oknami programu przechodzimy za pomocą ikonek na belce
Przejdźmy do Pattern Editor Klikając na belce (patrz wyrzej) na Patterns.
W tym oknie wstawiamy nuty . Przykładowy zapis to:
C-5 01 .. ...
... .. 64 ...
... .. .. 8xx
Gdzie pierwsza kolumna to Nuta (C-5) oraz numer instrumentu (tutaj 01).
Druga kolumna to regulacja głośności. (tutaj wartość to 64). Trzecia kolumna to efekt
(tutaj efekt numer 8 o wartości xx). Oczywiście to był tylko przykład. Zamiast nuty C-5 może stać każda
inna w zakresie C-1 (nuta C oktawa 1 - najniższa) do B-9 (nuta B oktawa 9 - najwyższa).
Zamiast 64 w drugiej kolumnie może stać każda inna liczba w zakresie od 00 - 64 (w MODPlug Tracker są to
liczby od 00 d0 64 w systemie dziesiętnym, ale w Fast Trackerze i innych trackerach możemy spotkać się
z systemem szesnastkowym. Wtedy możemy wpisać liczbę od 00 do 80).
Natomiast w kolumnie trzeciej może stać znak dowolnego efektu o dowolnej wartości.
Aby dodać nowy pattern trzeba kliknąć prawym przyciskiem myszy na pasku ->
I wybrać opcję "Create New Pattern".
Właściwie moglibyśmy teraz zagrać zakąś melodię. Zanim to zrobimy jednak wczytamy sampla.
Zrobimy to klikając na zakładkę Samples na belce, którą już wcześniej pokazałem. Okienko sampli wygląda tak ->
Najbardziej widoczny jest wykres fali dźwiękowej. Mamy tu kilka opcji : Loop czyli zapętlanie. Ustalamy trzy parametry (Start, End oraz rodzaj zapętlania. Do wyboru On, Off i Bidi. O ile On i Off są zrozumiałe to Bidi wymaga wyjaśnienia. Jeżeli wyznaczymy początek Loopu to przy ustawieniu On zaznaczony fragment sampla będzie odtwarzany w kółko, a przy Bidi w tą i z powrotem ;). Możemy także wybrać w jaki sposób sampel będzie zniekształcony przy użyciu efektu Vibrato. Okno Sampli pozwala także wczytywać i zapisywać sample za pomocą trzech ikonek na górze okna. Pierwsza służy do stworzenia nowego miejsca na sampel. Druga do wczytania sampla, a trzecia do zapisania sampla po ewentualnej obróbce. Możemy także wpisać nazwę dla konkretnego sampla. Jest jeszcze kilka elementów, które warto opisać. Natomiast nad nazwą wyświetlone są informacje na temat próbki jaką wczytamy, tzn. Jakość w bitach oraz długość w milisekundach. Obok tych informacji (w prawo) mamy siedem ikonek. Pierwsza (z nutką) służy do odtworzenia sampla (możesz odtworzyć także sampla za pomocą klawiatury, ale o tym później. Druga to opcja "Normalize". Pozwala ona na zwiększenie jakości próbki. Trzecia ikonka (przedstawia pokrętło) to kontrola amplitudy. Za jej pomocą możemy podgłośnić próbkę (np. Aby podgłosnić próbkę o 40% trzeba wpisać 140%, a żeby przyciszyć np, do 60% wpisujemy 60%). Możemy także wykorzystać dwa efekty: Fade In i Fade Out. Fade In to ustawienie głośności tak, aby sampel pogłaszał się aż dojdzie do pewnej wartości., np. Jeżeli jako amplitudę wpiszemy 120% i zaznaczymy Fade In to sampel będzie podgłaszał się od 0% do 120% stopniowo. Natomiast Fade Out to efekt odwrotny do Fade In. Wpisujemy wartość w procentach i zaznaczamy Fade Out. Efekt jest taki, że próbka ścisza się z ustalonej wartości do zera. Za pomocą tych dwóch opcji możemy uzyskać naprawdę ciekawe efekty. Dwie następne ikonki to Up Sample i Down Sample. Up Sample podnosi jakość sampla poprzez modyfikację wartości takich jak: Freq. (Hz) czyli częstotliość , Transpononse czyli transpozycja , jakość w bitach oraz długość. Down Sample obniża jakość sampla. Ostatnie dwie ikonki to odwrócenie sampla (ikonka przedstawia dwie strzałeczki zwrócone w lewo) oraz wstawienie ciszy (ikonka to zielona linia na czarnym tle). Aby wstawić ciszę należy zaznaczyć PPM fragment sampla i nacisnąć na ikonkę.
Do opisania pozostało mi jeszcze okienko instrumentu. Gdy je przedstawię napiszemy przykładowy moduł z wykorzystaniem opcji tu opisanych. Okno instrumentu wygląda tak->
Opiszę tylko najważniejsze opcje, te bez których komponowanie jest o wiele trudniejsze. Na samej górze mamy 4 ikony. Pierwsza służy do stworzenia nowego instrumentu, druga do wczytania instrumentu lub sampla (tu należy wyjaśnić, że instrument to jakby instrukcja dla trackera jak odtwarzać sampla. Dlatego dla jednego instrumenu przypisany jest przynajmniej 1 sampel.). Trzecia ikona służy do zapisania instrumentu (zapisuje go w formacie .xi dla Fast Trackera i .iti dla Impulse Trackera). Czwarta, ostatnia służy do odtworzenia instrumentu. Teraz przejdziemy do zasadniczej części okna instrumentu czyli wykresów. Tuż nad czarnym obszarem okna mamy kilka ikonek. Pierwsza przedstawia pokrętło i służy do regulacji amplitudy. Ustawia się ją jednak inaczej niż w okinku Sample Edit. Tutaj dokonujemy tego za pomocą punktów z tym, że im wyżej punkt tym głośnie odtwarzany sampel. Punkty połączone są liniami. Gdy ustawimy już głośność sampla punktami możemy skorzystać z opcji Loop i Sustain Loop. Aby ich użyć kliknij prawym przyciskiem myszy na punkt naniesiony wcześniej (aby utworzyć nowy punkt na wykresie naciśnij prawy przycisk myszy i wybierz Insert Point) i zaznacz opcję Sustain Loop bądź Loop. Pierwszą omówię opcję Sustain Loop. Na wykresie zaznaczona jest dwona, białymi przerywanymi liniami. Do czego służą?? Otóż często w okienku pattern editor używamy czegoś takiego jak note off. Efekt ten jest zaznaczony znakiem "=". Jeżeli postawimy w oknie pattern editor znak "=" to sampel będzie odtwarzany według tego co znajduje się za liniami Sustain Loop na wykresie. To znaczy, że jeżeli ustawiliśmy przykładowo 2 punkty i na drugim linie Sustain Loop, a potem następne trzy punkty to gdy przy odtwarzaniu patternu tracker napotka znak "=" będzie odtwarzał sampla tak jak nakazują te trzy punkty po liniach Sustain Loopa. Brzmi trochę dziwnie (mało powiedziane), aby lepiej to zrozumieć możesz otworzyć MODPlug Trackera i za pomocą odpowiedniej ikonki wczytać moduł przykładowy (powinien być dołączony do maga - prawda Biter?? ;) i odtworzyć któryś instrument, wtedy do końca zrozumiesz na czym to polega (przytrzymuj klawisz długo, a potem puść - na chłopski rozum ;)). Następną opcją jest Loop. Tutaj sprawa sprowadza się do ustawienia dwóch lini szarych na dowolnych dwóch punktach. Gdy odtworzysz instrument zauważysz, że sampel zapętla się między tymi dwoma liniami. To wszystko dotyczyło wykresu głośności (inaczej amplitudy). Następnym wykresem jest Panning (czyli balans między prawymi kolumnami, a lewymi - mówię w liczbie mnogiej poneważ teraz mamy różne standardy głośników, od 2.1 do 9.1!! Kiedyś było tylko 2.0 ....na samą myśl łezka się w oku kręci;)). Tutaj także mamy wykres - tak samo dodajemy punkty i używamy loopów, ale nie zmienia to głośności tylko balans. I pozostaje nam ostatni wykres dostępny tylko w modułach Impulse Trackera. Chodzi o Pitch Volume. W sumie to trudno opisać co to jest. Ten wykres....chmm... przeciąga dźwięk? Nie wiem jak to opisać, to trzeba usłyszeć! Wczytaj jakiegoś głośnego i długiego sampla i przeciągnij jeden punkt wysoko drugi nisko....fajny efekt.
Opisałem najważniejsze według mnie opcje. Teraz czas na pierwszy modułek.
1. Z menu file wybierz New>XM albo New>IT
2. Na zakładce General wpisz tytuł utworu, zaznacz wszystkie efekty (wyższa jakość modułu) jeżeli chcesz to zmień format i ustaw ilość kanałów.
3. Nie ustawiaj tutaj parametrów Speed i BPM. Zrobisz to później w oknie Pattern Editor.
4. Wczytaj sampla za pomocą ikonki na zakładce Sample menu.
5. Możesz go edytować wedle uznania
6. Jeżeli chcesz więcej sampli kliknij na pierwszą ikonkę aby stworzyć nowego sampla
7. Gdy wczytasz potrzebne sample przejdź na zakładkę Instruments
8. Zauważyłeś już, że nie ma żadnych instrumentów?? Kliknij pierwszą ikonkę.
wyskoczy komunikat z pytaniem czy chcesz najpierw skonwertować wczytane sample na instrumenty. Zgódź się.
9. Teraz tak:
- Dla dźwięków które będą robić za podkład ustaw długie wykresy z kilku punktów, wykorzystaj opcję Sustain Loop oraz jeżeli ci to potrzebne to Loop
- Efektownie brzmią dźwięki wrzucone np. Na lewe głośniki bądź prawe, a także gdy dźwięki szybko przechodzą z lewej na prawą i odwrotnie. Kombinuj.
10. Gdy przygotujesz instrumenty przejdź na zakładkę Pattern Editor
11. Teraz zagraj wymyśloną przez siebie melodię (jeżeli jesteś szczęśliwym posiadaczem klawiatury MIDI to będzie to szybki proces, jeżeli nie to trzeba się sporo pomęczyć aby uzyskać pożądany efekt).
12. Jeżeli zabraknie Ci miejsca na jednym paternie to możesz dodać jeszcze jeden i jeszcze jeden....w zależności od potrzeb. Gdy skończysz możesz dodać komentarze wpisując je zamiast nazw instrumentów.
13. Możesz zapętlić utworek używając efektu "B".
To wszystko co chciałem Ci przekazać ze swoich doświadczeń. Sam jestem jeszcze początkującym i doskonale wiem jak bardzo pomaga wszelka pomoc. Dlatego podaję tu kilka adresów do których warto zajrzeć:
http://www.mxp.w3.pl - Module X-Plosion
Znajdziesz tu trochę informacji i tutorialu, a także trochę software i ranking muzyków. Znajdziesz tu także opis jak skonfigurować MODPlug Trackera tak aby działał bez zarzutu na twojej karcie dźwiękowej.
http://www.hammersound.net - strona z plikami .SF2 czyli Sound Fontami. Można je wczytać do MODPluga jako banki Midi. Wystarczy w menu File wybrać opcję Add Sound Bank.
http://def.geos.pl - strona Defactora (sorki jeżeli przekręciłem ksywke) oprócz informacji o Defactorze sporo dobrych sampli za friko.
Poszukaj też na www.google.pl
Carmazine |
