Jako, iż od niedawna interesuję się tworzeniem muzyki na legendarnym 8-bitowym mikrokomputerze, czyli Commodore C64, postanowiłem odszukać poradniki, podręczniki oraz narzędzia, które ułatwią mi realizację tego zadania. Okazuje się, iż pomimo upłynięcia 15 lat od zakończenia produkcji nadal jest on popularny pośród pewnej grupy osób, a znajdujący się w nim chip dźwiękowy o nazwie SID osiąga całkiem wysokie ceny ze względu na jego możliwości oraz niską dostępność na rynku. Oto, co posłuży mi do nauki tego, w jaki sposób można go wykorzystać do tworzenia muzyki:
tutorial z The New Dimension oraz rozdział 8 (rozpoczynającego się od linii 3588) podręcznika użytkownika C64 pozwolą na zapoznanie się z technikami sterowania SID-em oraz stworzenie pierwszego, prostego utworu,
VICE, czyli Versatile Commodore Emulator, wielosystemowy emulator m.in. C64, posłuży do uruchamiania obrazów dysków z demami oraz aplikacji do tworzenia muzyki przeznaczonych dla tego mikrokomputera,
obraz dyskietek w formacie D64 programów Demo Music Creator (wykorzystywanego w ww. turorialu) oraz The Great Giana Sisters, aby móc się odstresować i sprawdzić, czy działa generowanie dźwięku,
GoatTracker, czyli wielosystemowy tracker C64 będzie kolejnym krokiem podczas zabawy z muzyką na Commodore.
Mając taki zestaw oprogramowania i dokumentacji możemy się zabrać za stworzenie odpowiedniego stanowiska pracy. Zapraszam zatem do dalszej lektury.
Zaczniemy od instalacji VICE, którego zainstaluję na systemie operacyjnym Ubuntu 9.04. Ze względu na ograniczenia licencyjne paczki znajdujące się w repozytoriach dystrybucji Linuksa (Ubuntu, jak i wszystkich innych) nie posiadają istotnych obrazów ROM np. Commodore BASIC-a. Są one niezbędne do uruchomienia m.in. x64, czyli interesującej nas aplikacji do emulacji mikrokomputera Commodore C64. Niemniej jednak ograniczenie to nie dotyczy samego VICE - po instalacji wersji z paczek wystarczy ściągnąć tarballa z aktualnymi źródłami i np. przekopiować zawartość folderu /vice-2.x/data/ do ~/.vice/. Po takiej operacji emulator powinien się bezproblemowo uruchomić. W przypadku Windowsa można pobrać binarną wersję instalacyjną przeznaczoną dla niego bezpośrednio ze strony projektu VICE.
VICE ma całkiem spore możliwości i równie rozbudowane menu konfiguracyjne. Tuż po uruchomieniu programu x64 najprawdopodobniej będzie koniecznym wybranie odpowiedniego źródła dźwięku tak, aby móc usłyszeć to, co tworzymy. W przypadku Ubuntu i jego PulseAudio całkiem nieźle sprawdza się wybór ESD (Ustawienia->Ustawienia dźwięku->Sound device name). VICE bezproblemowo obsługuje popularny format D64, który służy do przechowywania obrazów dyskietek Commodore. Co ciekawe - w momencie, gdy są one spakowane ZIP-em to nie zachodzi konieczność ich rozpakowywania. Dobrym wstępem do zabawy z Commodore C64 będzie uruchomienie kultowej gry The Great Giana Sisters. Jak to zrobić, dowiecie się poniżej. Nim to jednak uczynicie polecam włączyć oraz skonfigurować klawiaturową emulację joysticków (Ustawienia->Ustawienia joysticków). Będzie zabawniej.
Niebieski ekran, który widzicie tuż po uruchomieniu x64 to wbudowany w C64 interpreter BASIC-a. Słówko "READY." oznacza, iż czeka on na Wasze polecenia. Ale jakie to będą komendy? Nie martwcie się, poniżej znajdują się podstawowe polecenia wykorzystywane podczas pracy z Commodore C64. Nim jednak przystąpicie do działania pamiętajcie, aby umieścić w wirtualnym napędzie (wirtualna stacja dyskietek 1582) obraz dyskietki (Plik->Włóż obraz dyskietki->Napęd #8) - dwuklik na pliku z obrazem załaduje go do wirtualnego napędu, a kliknięcie na nazwie programu, który pojawi się w okienku po prawej stronie okna wyboru plików po jednokrotnym kliknięciu w plik z obrazem, spowoduje uruchomienie na C64 konkretnego programu.
LOAD"*",8
RUN
Pierwsza komenda (LOAD) ładuje do pamięci pierwszy program ("*"), który znajduje się na dysku w stacji o numerze 8. Tak załadowany program (jego ładowanie może trochę potrwać) można uruchomić poleceniem RUN. Programy można też uruchomić przy pomocy polecenia LOAD"*",8,1 (nie jest wymagane późniejsze polecenie RUN), ale musimy mieć pewność, że to, co załadujemy jest programem.
LOAD"$",8
LIST
Powyższa komenda umożliwia załadowanie katalogu głównego ("$") z napędu 8 do pamięci mikrokomputera. Kolejna komenda listuje zawartość tego katalogu umożliwiając wybranie nazwy programu, który chcemy uruchomić. Robimy to tak, jak widoczne jest to powyżej.
Więcej komend można znaleźć na angielskiej Wikipedii oraz na C64-Wiki.
GoatTracker (powyżej widać CyberTrackera i próbkę jego możliwości) to wielosystemowy tracker Commodore C64 stworzony na licencji GPL. Z mojego punktu widzenia wydaje się być całkiem niezłym rozwiązaniem z tego względu, iż jest to jeden z nielicznych trackerów przeznaczonych dla C64, który działa poza środowiskiem C64 (sprzętowym, czy też emulowanym). Dzięki temu zapewnia on stosunkowo wygodny interfejs użytkownika z wykorzystaniem obecnych technologii, ale w duchu 8-bitowców.
Pamiętajcie, iż zarówno VICE oraz GoatTracker korzystają z silnika reSID, czyli programowego emulatora chipów SID. GoatTracker dodatkowo obsługuje karty dźwiękowe z SID-em na pokładzie, czyli np. popularne w środowisku miłośników C64 HardSID i Catweasel. Co ciekawe, umożliwia on eksport (importuje jedynie swój własny format SNG) stworzonych utworów do formatów SID, BIN oraz Commodore PRG, co pozostawia otwartą drogę w przyszłości do wykorzystania oryginalnego, "czysto sprzętowego" C64.
Na samo zakończenie, po uruchomieniu środowiska do zabawy z muzyką na Commodore, nie pozostaje nam nic innego, jak załadowanie na emulatorze ww. programu Demo Music Creator i rozpoczęcie lektury tutoriala z The New Dimension. W miarę mojej własnej nauki postaram się stworzyć własny poradnik przeznaczony od razu dla GoatTracker. Do tego czasu zapraszam do samodzielnej lektury ww. poradnika!
